Historia boksu

BOKS – PIĘŚCIARSTWO – dyscyplina sportu, walka na pięści (w specjalnych rękawicach), prowadzona na ringu przez 2 zawodników tej samej kategorii wagowej; w b. amatorskim 11 kategorii, walka trwa 4 rundy po 2 min (dawniej 3 rundy po 3 min); w b. zawodowym 17 kategorii, walka trwa przeważnie 4–12 rund po 3 minuty.

Boks pojawił się już w programie igrzysk w starożytnej Grecji. Statyczne bijatyki dwóch zawodników były bardzo brutalne i często kończyły się śmiercią. Walki te, bez żadnych określonych reguł, niewiele miały wspólnego ze sportem, jaki narodził się w roku 1719. Wówczas to Amerykanin James Figg założył przy Tottenham Court Road w Londynie “akademię” boksu. Figg został też pierwszym mistrzem bokserskim w historii.
Walki w tamtym czasie odbywały się na gołe pięści i bez żadnych określonych reguł. Brytyjczyk Jack Broughton, który w 1730 roku zastąpił Figga, przez 18 lat zachował mistrzowski tytuł i jako pierwszy skodyfikował zasady tego sportu. Wstrząśnięty śmiercią na ringu jednego ze swych przeciwników, George’a Stevensona, sformułował i wprowadził w życie zbiór zasad znany jako Broughton’s Rules. Rękawice, dziś podstawowy atrybut boksera, pojawiły się dopiero w roku 1881. W roku 1916 podjęto ważną decyzję o ograniczeniu oficjalnych walk o mistrzostwo do 15 rund po trzy minuty każda, z jednominutowymi przerwami. W przypadku amatorów formułę ograniczono do trzech rund trzyminutowych.

Igrzyska olimpijskie.
Jako sport amatorski boks zajmuje specjalne miejsce w olimpijskiej tradycji, pojawił się bowiem w programie już w 1904 roku, na igrzyskach w Saint Louis, a nieobecny był tylko raz, w roku 1912 (ze względu na zakaz uprawiania tego sportu w Szwecji). Powrócił na kolejnej olimpiadzie w Antwerpii (1920). W 1946 roku powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Boksu Amatorskiego (AIBA). Obecnie liczy ono 186 członków i od 1974 roku organizuje mistrzostwa świata. Nawet jeśli boks nie jest zaliczany do najważniejszych dyscyplin olimpijskich, zajmuje w ruchu olimpijskim szczególne miejsce. Wielu mistrzów świata wagi ciężkiej odnosiło pierwsze ważne zwycięstwa właśnie podczas igrzysk – między innymi Muhammad Ali (wł. Cassius Clay), bracia Michael i Leon Spinks, Joe Frazier i George Foreman. Również były mistrz świata, Brytyjczyk Lennox Lewis, występował na olimpiadzie w Seulu 1988, gdzie zdobył dla Kanady złoty medal.

Boks należy do najstarszych dyscyplin olimpijskich, nie tylko jeżeli chodzi o igrzyska ery nowożytnej. Po raz pierwszy olimpijski turniej bokserski odbył się w 1904 roku w St Louis.

Historia boksu sięga czwartego tysiąclecia przed naszą erą. Dowodzą tego malowidła ścienne z tego okresu, znalezione w Egipcie, przedstawiające żołnierzy, trenujących sport, przypominający boks.

Jednakże dopiero Grecy rozwinęli sztukę szermierki na pięści i uczynili ją jednym z najpopularniejszych sportów starożytnego świata. Właśnie oni jako pierwsi zaczęli używać prymitywnych rękawic (zwanych caestus), sporządzanych ze skór zwierząt i wełnianych lub skórzanych kasków (amphotis). Znane były w Helladzie także inne akcesoria bokserskie – jak choćby worki treningowe, wypełnione piaskiem lub suszonymi figami.
Boks był również bardzo popularny w Rzymie, jednakże wraz z upadkiem tego starożytnego imperium zaginęło zamiłowanie do tego sportu. Dopiero po wielu wiekach boks odrodził się w krajach anglosaskich – Wielkiej Brytanii i USA.

W 1865 roku sir John Sholto, markiz Quennsbury, spisał reguły nowoczesnego boksu, z których część obowiązuje do dzisiaj. Przepisy te m.in. nakazywały walkę w rękawicach, wyliczanie dziesięciu sekund po nokdaunie oraz wprowadzały trzyminutowe rundy i obowiązkową przerwę pomiędzy nimi.

Te zasady były stosowane na pierwszym turnieju olimpijskim w St. Louis, w 1904 roku. Wówczas wystartowało zaledwie 44 zawodników w siedmiu kategoriach wagowych. Stopniowo jednak boks zyskiwał na znaczeniu, rosła więc liczba pięściarzy, przybywało także kategorii wagowych.

W turnieju w Pekinie, podobnie jak w Atenach, będzie uczestniczyło 286 bokserów (w Sydney było ich 312), którzy walczyć będą w jedenastu kategoriach wagowych. Rekordowe były igrzyska w Atlancie, gdzie rywalizowało 364 pięściarzy.

Zawodnicy nie mogą być młodsi niż 17 lat i nie starsi niż 34 lata.

Na IO startować mogą wyłącznie zawodnicy, mający status amatora; zakazane jest uczestnictwo profesjonalistów. W historii znane są natomiast przypadki, iż medaliści olimpijscy zdobywali tytuły zawodowych mistrzów świata. Wystarczy tutaj przypomnieć nazwiska Cassiusa Claya (Muhammada Ali), George’a Foremana, Joe Freziera, czy Henry’ego Maske.

Polscy zawodnicy dawniej odnosili wiele sukcesów w boksie, także na olimpiadach. Szczególny okres triumfów polskiej szkoły boksu miał miejsce w latach sześćdziesiątych. Wtedy w trzech kolejnych igrzyskach Polacy zdobyli prawie dwadzieścia medali różnego koloru!

Pierwszy występ reprezentantów Polski na olimpiadzie miał miejsce w 1924 roku w Paryżu. Na medale w tej dyscyplinie trzeba było jednak czekać aż do 1948 roku, kiedy to w Londynie Aleksy Antkiewicz zdobył historyczny – brązowy. Pierwsze olimpijskie złoto w boksie wywalczył w 1952 roku Zygmunt Chychła. Ostatnim polskim medalistą olimpijskim jest Wojciech Bartnik – brązowy w Barcelonie (1992).